शब्दपरिचयः – III अभ्यासः
प्रश्नः -1 उच्चारणं कुरुत
| फलम् | गृहम् | पात्रम् | पुष्पम् |
| द्वारम् | विमानम् | कमलम् | पुस्तकम् |
| सूत्रम् | छत्रम् | भवनम् | जलम् |
(ख) चित्राणि दृष्ट्वा पदानि उच्चारयत –
प्रश्नः – 2 (क) वर्णसंयोजनं कृत्वा पदं कोष्ठके लिखत-
यथा- प् + अ + र् + ण् + अ + म् = पर्णम्
ख् + अ + न् + इ + त् + र् + अ + म् = ………………..
उत्तरम्- ख् + अ + न् + इ + त् + र् + अ + म् = खनित्रम्
प् + उ + र् + आ + ण् + आ + न् + इ =………………..
उत्तरम्- प् + उ + र् + आ + ण् + आ + न् + इ =पुराणानि
प् + ओ + ष् + अ + क् + आ + ण् + इ = ………………..
उत्तरम्- प् + ओ + ष् + अ + क् + आ + ण् + इ = पोषकाणि
क् + अ + ङ् + क् + अ + त् + अ + म् =………………..
उत्तरम्- क् + अ + ङ् + क् + अ + त् + अ + म् =कङ्कतम्
(ख) अधोलिखितानां पदानां वर्णविच्छेदं कृरुत-
यथा- व्यजनम् = व् + य् + अ + ज् + अ + न् + अ + म्
पुस्तकम् =………………..
उत्तरम्- प् + उ + स् + त् + अ + क् + अ + म्
भित्तिकम्=…………………………
उत्तरम्- भ् + इ + त् + त् + इ + क् + अ + म्
नूतनानि =………………………..
उत्तरम्- न् + ऊ + त् + अ + न् + आ + न् + इ
वातायनम् =………………………..
उत्तरम्- व् + आ + त् + आ + य् + अ + न् + अ + म्
उपनेत्रम् =………………………..
उत्तरम्- उ + प् + अ + न + ए + त् + र् + अ + म्
प्रश्नः – 3 चित्राणि दृष्ट्वा संस्कृतपदानि लिखत-
उत्तरम्
- आम्रम्
- पर्णम्
- व्यजनम्
- करवस्त्राणि
- सूत्रम्
- छत्रम्
प्रश्नः – 4 चित्रं दृष्ट्वा उत्तरं लिखत-
प्रश्नः – किं पतति
उत्तरम्- फलम् पतति।
प्रश्नः – मयूरौ किं कुरुतः
उत्तरम्- मयूरौ नृत्यतः
प्रश्नः – एते के स्तः
उत्तरम्- एते क्रीडनके स्तः।
प्रश्नः – बालिकाः किं कुर्वन्ति
उत्तरम्- बालिकाः पठन्ति।
प्रश्नः – कानि विकसन्ति
उत्तरम्- पुष्पाणि विकसन्ति।
प्रश्नः – 5 निर्देशानुसारं वाक्यानि रचयत −
यथा-एतत् पतति। (बहुवचने)
उत्तरम्- एतानि पतन्ति।
(क) एते पर्णे स्तः। (बहुवचने)
उत्तरम्- एतानि पर्णानि सन्ति।
(ख) मयूरः नृत्यति। (बहुवचने)
उत्तरम्- मयूराः नृत्यन्ति।
(ग) एतानि यानानि।(द्विवचने)
उत्तरम्- एते यानम्।
(घ) छात्रे लिखतः। (बहुवचने)
उत्तरम्- छात्राः लिखन्ति।
(ङ) नारिकेलं पतति।(द्विवचने)
उत्तरम्- नारिकेले पततः
प्रश्नः – 6 उचितपदानि संयोज्य वाक्यानि रचयत-
| कोकिले | विकसति |
| पवनः | नृत्यन्ति |
| पुष्पम् | उत्पतति |
| खगः | वहति |
| मयूराः | गर्जन्ति |
| सिंहाः | कूजतः |
उत्तरम्-
| कोकिले | कूजतः |
| पवनः | वहति |
| पुष्पम् | विकसति |
| खगः | उत्पतति |
| मयूराः | नृत्यन्ति |
| सिंहाः | गर्जन्ति |
