प्रथमः पाठः – सुभाषितानि
अभ्यासः
प्रश्नसंख्या – 1
सर्वान् श्लोकान् सस्वरं गायत। (विद्यार्थी इसे स्वयं गाएँ।)
प्रश्नसंख्या – 2
यथायोग्यं श्लोकांशान् मेलयत-
| क | ख |
| धनधान्यप्रयोगेषु | नासद्भिः किञ्चिदाचरेत्। |
| विस्मयो न हि कर्त्तव्यः | त्यक्तलज्जः सुखी भवेत्। |
| सत्येन धार्यते पृथ्वी | बहुरत्ना वसुन्धरा। |
| सद्भिर्विवादं मैत्रीं च | विद्यायाः संग्रहेषु च। |
| आहारे व्यवहारे च | सत्येन तपते रविः। |
उत्तरम् –
| क | ख |
| धनधान्यप्रयोगेषु | विद्यायाः संग्रहेषु च। |
| विस्मयो न हि कर्त्तव्यः | बहुरत्ना वसुन्धरा। |
| सत्येन धार्यते पृथ्वी | सत्येन तपते रविः। |
| सद्भिर्विवादं मैत्रीं च | नासद्भिः किञ्चिदाचरेत्। |
| आहारे व्यवहारे च | त्यक्तलज्जः सुखी भवेत्। |
प्रश्नसंख्या – 3
एकपदेन उत्तरत-
(क) पृथिव्यां कति रत्नानि?
उत्तरम् – पृथिव्यां त्रीणि रत्नानि।
(ख) मूढैः कुत्र रत्नसंज्ञा विधीयते?
उत्तरम् – मूढैः पाषाणखण्डेषु रत्नसंज्ञा विधीयते।
(ग) पृथिवी केन धार्यते?
उत्तरम् – पृथिवी सत्येन धार्यते।
(घ) कैः सङ्गितं कुर्वीत?
उत्तरम् – सद्भिः सङ्गितं कुर्वीत।
(ङ) लोके वशीकृतिः का?
उत्तरम् – लोके वशीकृतिः क्षमा।
प्रश्नसंख्या – 4
रेखाङ्गितपदानि अधिकृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत-
(क) सत्येन वाति वायुः।
उत्तरम् – केन वाति वायु:?
(ख) सद्भिः एव सहासीत।
उत्तरम् – कैः एव सहासीत?
(ग) वसुन्धरा बहुरत्ना भवति।
उत्तरम् – का बहुरत्ना भवति?
(घ) विद्यायाः संग्रहेषु त्यक्तलज्जः सुखी भवेत्।
उत्तरम् – कस्या: संग्रहेषु त्यक्तलज्ज: सुखी भवेत्?
(ङ) सद्भिः मैत्रीं कुर्वीत।
उत्तरम् – सद्भिः किं कुर्वीत?
प्रश्नसंख्या – 5
प्रश्नानामुत्तराणि लिखत-
(क) कुत्रः विस्मयः न कर्त्तव्यः?
उत्तरम् – बहुरत्ना वसुन्धरा इत्यस्मिन् विषये विस्मय: न कर्त्तव्य:।
(ख) पृथिव्यां त्रीणि रत्नानि कानि?
उत्तरम् – पृथिव्यां त्रीणि रत्नानि जलमन्नं सुभाषितम् सन्ति।
(ग) त्यक्तलज्जः कुत्र सुखी भवेत्?
उत्तरम् – त्यक्तलज्ज: आहारे व्यवहारे च सुखी भवेत्।
प्रश्नसंख्या – 6
मञ्जूषातः पदानि चित्वा लिङ्गानुसारं लिखत-
| रत्नानि | वसुन्धरा | सत्येन | सुखी | अन्नम् | वह्निः | रविः | पृथ्वी | सङ्गतिम् |
| पुँल्लिङ्गम् | स्त्रीलिङ्गम् | नपुसंकलिङ्गम् |
| …………………… | …………………… | …………………… |
| …………………… | …………………… | …………………… |
| …………………… | …………………… | …………………… |
उत्तरम् –
| पुँल्लिङ्गम् | स्त्रीलिङ्गम् | नपुसंकलिङ्गम् |
| सुखी | वसुन्धरा | रत्नानि |
| रविः | पृथ्वी | सत्येन |
| वहि्नः | सङ्गतिम् | अन्नम् |
प्रश्नसंख्या – 7
अधोलिखितपदेषु धातव: के सन्ति?
| पदम् | धातुः |
| करोति | ………….. |
| पश्य | ………….. |
| भवेत् | ………….. |
| तिष्ठति | ………….. |
उत्तरम् –
| पदम् | धातुः |
| करोति | कृ |
| पश्य | दृश् |
| भवेत् | भू |
| तिष्ठति | स्था |
समाप्तम्
